Osmanlý taþrasýnýn tarihi yazýlmamýþtýr. Asýl önemlisi, Sultan Abdülhamid dönemi taþrasý, 33 yýla layýk bir biçimde incelenmemiþtir. Oysa Hamidiye dönemi taþradaki deðiþiklik demektir. Anadolu halký Hamidiye dönemindeki uzun barýþ, alt yapýsal yatýrýmlar ve zenginlikler dolayýsýyla II. Abdülhamid'e merbutturlar. (.) Osmanlý taþrasýnýn modernleþmesi "Geç Tanzimat" diyebileceðimiz 19. asrýn son çeyreðine ait bir vakýadýr. Onu iyi incelemek zorundayýz. Önümüzdeki bu çalýþma Sultan Abdülhamid devri taþra bürokrasisi üzerine bize önemli bilgiler getiriyor.
Prof. Ýlber Ortaylý
Modern bir merkezi devlete dönüþüm sürecinde Ýmparatorluðun taþra idaresinde yaþanan deðiþimi hikaye eden bu kitap, Birinci Meþrutiyet devrinin son 13 yýlýnýn vilayet idaresine valiler perspektifinden yaklaþýyor. II. Abdülhamid'in Yýldýz Sarayý'nda güç temerküzünü tamamladýðý 1895 yýlýndan, muhalif Ýttihat ve Terakki Cemiyeti'nin idareyi ele geçirdiði Temmuz 1908 Ýhtilali'ne kadarki dönemde 29 vilayette 90'ýn üstünde vali görev yaptý. Osmanlý Devleti'nin son dönemindeki bu idare modelini önceki dönemlerin reformlarýna atýfla kesif bir incelemeye tabi tutan yazar; valileri, güncel olaylar ýþýðý altýnda emperyal ve yerel düzeyde çeþitli kurumlarla, gruplarla ve kiþilerle boðuþurken resmediyor. Osmanlý Devleti'nin yüksek idarecilerinin zihniyetine, iki yüzyýl arasýndaki geçiþ zamanýnýn ruhuna ve merkezle vilayetler arasýndaki güç mücadelelerine ýþýk tutuyor. Devlet iþleyiþini taþra gözlüðünden inceleyen bu çalýþma, vilayetlerle merkezin karþýlýklý baðýmlýlýðýný devletin merkezileþmesi baðlamýnda ele alýyor.
Yoðun bir arþiv çalýþmasýna dayanan bu kitap; sadece bir idare sistemi olarak Hamidiye otokrasisinin doðasýný deðil, zengin bir tarihi olan Türk bürokrasi kültürünü de daha iyi anlamamýza yardýmcý olacaktýr.